Šta je to moral? Na samom otvaranju filma je citat Louis Ferdinand Celine koji aludira na to da je život (i sam ovaj film), kao neko putovanje „Jedan roman, ništa drugo do jedna izmišljena priča”.
Da li je to moral? Samo jedno putovanje, samo jedna izmišljena priča? Italijanski film je seksi. Itaijanski film je izazovan. Italijanski film kipti od uzbuđenja. Italijanski film je, samo na prvi pogled, lišen morala. Na samom početku lijepi epiteti nikako se ne bi mogli izvući olako i brzo iz rukava (prva je scena smrti u centru Rima kao na nekom prelijepom platnu jednih od majstora srednjeg vijeka, nakon koje ide jedna užasno duga scena bančenja, pijančenja, droge, karnalnih grijehova, preglasne muzike i opšteg pretjerivanja), ali već nakon prve trećine filma je jasno kao dan da je, i pored sve tame, užasa, sarkazma i moderne dekadencije, ovo film o ljubavi, uvijen u mnogo slojeva ružnih priča i prljavštine visokih slojeva društva, ali, ipak, sanjiva ljubavna priča koja kulminaciju dovršava tek na samom kraju, a do kraja je dva sata i dvadeset minuta kinematografskog Meisterwerk-a g. Sorrentina.
Kao i svaki pošteni italijanski film, i ovdje gledaoc nije zakinut od zanosnih krivina i obnaženih grudi, leđa i butina nekih od najpoželjnijih
italijanskih glumica. Ima golotinje i provokacije puna kapa (!), ali nije golotinja ona koja izaziva i prija. Očigledan je, i to vrlo uspješan pokušaj režisera da golotinjom i mundanim pretjerivanjima dočara tamnu stranu čovjeka i dosade onih koji imaju previše i ne znaju što da rade sa samim sobom, da gledaoca, možemo reći, zgadi, i pokaže mu sve nedostatke isključivo karnalnog zadovoljstva. Blagi flert, iskreni pristup, izraženi intelekt, pažnja i dobronamjernost (i pored svih maski i uloga koje glumimo i u realnom životu) i elegantno postupanje, upareni sa besprekornom glumačkom elegancijom glavnog protagoniste (ah, kako bi se Gospodin Šerbedžija uklopio ovdje sa onim njegovim nevjerovatnim pogledom i uvjerenjem), na onaj originalni i jedinstveni latinsko mediteranski način uzbuđuje i uzburka krv gledaoca i vraća ga u mladost kada je sve dozvoljeno. To je majstorski potez ovog filma, majstorski potez kojim u potpunosti opravdava najviše ocjene na filmskom festivalu u Kanu. To, i nada koju taj isti glavni lik oživljava u onima koji je više nemaju, pa na kraju i u sebi kada mu se učinilo da je više nema. Scenografiju filma je nevjerovatno jednostavna, a tako upečatljiva da ostavlja čovjeka u bunilu i želji za još. Scenografija je u stvari najljepši djelovi Rima, grada mladosti, grada svjetla, grada do koga svi putevi vode, grada na Tibru uhvaćen umješnim okom režisera pri ranim jutarnjim satima kada se grad budi ili u podnevnim časovima kada je grad okupan u sunčevoj svjetlosti i sjenke su najkraće ostavljajući sva nevjerovatna zdanja vidljiva u svom svome bogatstvu i raskoši doista ostavljajući gledaoca bez daha i gladnim za putovanjima (nije ni čudo da je ministarstvo turizma jedan od pokrovitelja filma). Muzika, prelijepi grad na prelazu između proljeća i ljeta i dekadencija modernog društva. Spoj koji ne može da omane.
Film nije čisti proizvod mašte i citat sa početka filma je tu da gledaoca opusti i povede na pogrešan put, da mu odvuče pažnju, kako bi ga poslije šokirao preokretom. Priča filma je i te kako realna – ružna, dekadentna, prljava i bolesna od svih najgorih bolesti, ali u svom tom haosu ima svjetla koje se pomalja i probija tminu. Film je o tom svjetlu koje se nalazi na najnevjerovatnijim mjestima, i ono bliješti u tami kao rasute zvijezde na nebu i nakon mnogo, mnogo godina, života i vjekova. Ne propustite da pogledate ovaj film, ali ne dozvolite da vas uljuljka u svoje skute. Uživajte u njemu ali čvrsto ostanite na zemlji i razmislite o vašem životu.
Nikola Franquelli