Lazo Sredanović je rođen 19. 09. 1939. godine u Nikšiću. Školu za primjenjene umjetnosti završio 1960. godine u Herceg Novom. U Beogradu 1965. diplomirao je na Akademiji za primjenjenu umjetnost, grafički odsjek u klasi profesora Mihaila Petrova. Od rane mladosti pokazuje interesovanje za strip, karikaturu i ilustraciju. Prvi strip objavio je u četrnaestoj godini u dječijem listu “Pioniri”. Tokom studija radio ilustracije i karikature za “Ferijalac”, list Ferijalnog saveza Jugoslavije. Tu je redovno objavljivao kaiševe stripa prema scenariju Petra Marša. Ilustrovao veći broj slikovnica za djecu. Strip “Dikan” crtao je isključivo za „Politikin zabavnik”. Danas se bavi grafičkim dizajnom i ilustrovanjem udžbenika, časopisa i slikovnica za djecu. Izlagao je na mnogim salonima karikature u zemlji i inostranstvu.
Da li ste imali uzore u svijetu stripa?
U vreme moje mladosti, sredinom prošlog veka, živeo sam u Herceg Novom, gde nije bilo prilike da se dođe do stripa, kao ni do izdanja štampe koje su objavljivale strip. Jedan moj školski drug je imao na svom tavanu izdanja stripova koja su štapana i izdavana pre II svetskog rata. On ih je ljubomorno čuvao, kako bi se održala za njegovog vremena i da se ne bi uništila. Prvi moj kontakt sa crtanim junacima bio je sa Diznijevim dugometražnim filmovima, kao i početak izlaženja “Politikinog zabavnika” u kome su bili prevashodno zastupljeni Diznijevi junaci. Mogu, sa slobodom tvrditi da mi je Volt Dizni bio prvi uzor.
Jeste li pasionirani čitalac stripova?
Sfera interesovanja mi se bazirala isključivo na karikaturalni i komični strip, jer sam od rane mladosti iskazivao afinitet prema portret-karikaturi i geg-karikaturi, tako da sam svoja interesovanja za strip i tražio u tom žanru.
Smatrate li da je riječ o ozbiljnoj literaturi ili samo o infantilnoj zabavi?
Iz iskustva znam, da sve ono što je predstavljeno putem stripa ima mnogo jaču precepciju i bolje pamćenje. Nekada, u ono vreme, klinci su pamtili cele table stripa, sa svim dijalozima od reči do reči, što je ostalo kao fenomen apsolutno neiskorišćeno, jer današnja android-tehnologija je preuzela ulogu informisanja i zabave.
Da li Dikana smatrate jednom vrstom svog alter-ega?
Nikako, jer nisam likove iz stipa, pa ni Dikana, gledao drugačije od ilustracije koja je iskazana kroz i u formi stripa.
To se jednostavno može uporediti sa filmskim stvaralaštvom (scenario, gluma, režija…).
Dikan je postao maskota. Možete li mi reći nešto više o tome?
Dikan, čije je mesto rođenja “Politikini zabavnik” u neku ruku i simboliše sinonim najstarije kuće na Balkanu, koja
ima slogan “od 7 do 107 godina”, te slobodno se može reći da kada kažeš “Politikin zabavnik” misliš na Dikana.
Koliko je predznanja o kulturi Slovena bilo potrebno da bi se crtao jedan ovakav strip?
Mišljenja sam, da što se mene tiče, a takođe i samih scenarista, priče nisu u potpunosti bile utemeljene na
istorijskim činjenicama, što kroz dijaloge, što kroz likove, tako i kroz scenografiju. Radnja se bazirala na čistoj
inprovizaciji i davala je akcenat na duhovite gegove i igri reči.
Kako posmatrate Dikana u odnosu na Hogara i Asteriksa?
Ideja o stripu o starim Slovenima je u “Politikinom zabavniku” pokrenuta od strane tadašnjeg Glavnog urednika Nikole Lekića, a po uzoru na Asteriksa, koji se 10 godina pojavio pre Dikana, uz reči da “Kad Francuzi imaju svoga Gala, zašto mi ne bi imali našeg starog Slovena” Što se Hogara tiče, dovoljno je reći da se PRVI PUT pojavio 1973. godine, znači četiri godine posle Dikana.
Šta mislite o tandemima u stripu: Betmen i Robin, Asteriks i Obeliks, Zagor i Čiko, Dilan i Gručo… Dikan i Vukoje?
Takva podela i raspored likova i njihovih uloga je evidentno našla svoj put do čitalaca. Što se mene lično tiče, od navedenih strip-junaka, čitao sam uglavnom Asteriksa (i Obeliksa). Takođe, specifičnost autora stripa se ogleda i u tome što svojim angažmanom na izradi stripova ne ostavlja vremena za čitanje drugih stripova.
Koji je Vaš stav o pseudoistorijskom avantursitičkom stripu na ovim prostorima?
Nikada nisam ispoljavao posebno interesovanje za takvu vrstu pseudoistorijskih i avanturističkih žanrova stripa.
Kako objašnjavate popularnost stripa na tlu bivše Jugoslavije? Posebno me zanima humoristički strip.
Tu bih se samo fokusirao na Dikana i njegovim izdanjima u “Politikinom zabavniku” koji je štampan na ćirilici, latinici i slovenačkom jeziku. Isak Sitar, sada poznati slovenački strip-autor je bio dete kada su “zabavnikova” izdanja izlazila na slovenačkom jeziku. U prvoj knjizi Dikan, on navodi: “To je prvi list sa stripom na slovenačkom jeziku. Popularnost Dikana je bila tako velika da su se gegovi i vicevi prepričavali po školi. Čak su se i devojčice interesovale za strip”.
Šta mislite o djelima Andrije Maurovića i Dušana Vukotića u oblasti stripa?
Maurović je veoma cenjen na prostorima bivše Jugoslavije, tako da se njegovi crteži i strip upoređuju sa najvećim
umetničkim slikarskim delima. U poslednje vreme je štampan veliki broj izdanja koji kroz njegova dela i tekst govore o samoj veličini pomenutog autora. Što se Vukotića tiče, imao je sreću da je stvarao u najpoznatijem studiju crtanog filma u Zagrebu, koji je okupljao veliki broj vrhunskih animatora. Njegova genijalnost je doživela punu afirmaciju i u međunarodnim okvirima.
Radili ste i mnoštvo karikatura. Možete li mi reći nešto više o tom dijelu Vašeg opusa? Interesuje me kako Vi vidite odnos karikature i stripa?
U srednjoj Umetničkoj školi u Herceg Novom, a kasnije i na Akademiji u Beogradu, bio je jako mali broj polaznika koji su iskazali interesovanje za karikaturom. Sa tom vrstom talenta se čovek rađa. Prve moje karikature sam uradio u Umetničkoj školi u Herceg Novom. Tokom studija sam crtao za list Ferijalnog saveza Jugoslavije, gde su ujedno i izlazili i kaiševi stripa, što je još jedna potvrda mog opredeljenja za karikaturalnim stripom. Karikatura u tri slike se tretira kao strip, što samo po sebi već govori o vrlo tesnoj vezi karikature i stripa.
Razgovarao: Luka Rakojević