10 ranih bluz umjetnika
Ukratko ćemo se osvrnuti na deset izvođača koji su pomogli da se bluz definiše kao pravac. Svaki od njih je uveliko doprinio muzici, bilo svojim instrumentalnim umijećem (najčešće na gitari), bilo svojim vokalnim talentom. Njihovi rani snimci su veoma uticali na kasnije generacije.
Bessie Smith (1894 – 1937)
Poznata i kao „carica bluza”, ona je bila najbolja i najpoznatija bluz pjevačica 20tih godina XX vijeka. Počela je muzičku karijeru na jednom od mnogobrojnih ćoškova rodnog grada Chattanooga u državi Tennesse. Tu je mala Bessie pjevala sa svojim nešto starijim bratom koji joj je obezbjeđivao pratnju na gitari. Upravo on će je nešto kasnije uvesti u jednu putujuću umjetničku trupu, ali kao igračicu. Mjesto pjevačice u toj trupi je bilo već zauzeto. Njim je neprikosnoveno gospodarila tada već prilično poznata Ma Rainey, koja je bila i prva učiteljica Smithovoj. Od nje je Bessie Smith naučila više o scenskom nastupu, nego o samom pjevanju. Negdje oko 1913. godine Bessie Smith je već formirala svoju pjevačku tačku, a do 1920. je bila poznata širom američkog juga. Snažna, nezavisna žena i veoma moćan vokal koji se podjednako dobro snalazio i u džezu i u bluzu, Bessie Smith je ujedno bila i najkomercijalniji umjetnik rane ere bluza. Njeni su se snimci prodavali u desetinama, pa možda i stotinama hiljada primjeraka – ciframa nevjerovatnim za ovo rano doba. Iza nje je ostalo oko 160 snimaka koje je uradila za Columbia Records. 1929. godine Smithova je čak glumila i u filmu „St Louis Blues” rađenom po istoimenoj pjesmi W. C. Handya. Na žalost, interes javnosti za bluz i džez pjevače je splasnuo ranih tridesetih godina, pa je Bessie Smith bila zaboravljena od strane izdavača. S obzirom na ovakav razvoj događaja ona se vratila svojim korijenima. Počela je pjevati u malim klubovima gdje je zarađivala vrlo malo. Ovo je bilo daleko od svega što joj se dešavalo par godina prije toga, dok je nastupala po pozorištima i balskim dvoranama širom zemlje. Ponovo otkrivena od strane John Hammonda – skauta Columbia Recordsa, Smithova je snimala sa Benny Goodmanovim bendom sve do svoje tragične smrti u saobraćajnoj nesreći 1937. godine Iako se nekoliko puta skupljao novac za nadgrobni spomenik, njen grob je ostao neobilježen sve do 1970. godine, kada je zahvaljujući njenoj kućnoj pomoćnici iz dana slave Juaniti Green i pjevačici Janis Joplin mjesto vječnog boravka „carice bluza” dobilo obilježje kakvo zaslužuje. Njen najbolji materijal se može čuti na dvostrukom cd-u The Essential Bessie Smith.
Big Bill Broonzy (1893 – 1958)
Više nego ijedan drugi umjetnik, Big Bill Broonzy (William Lee Conley Broonzy) je pomogao da bluz zavlada Chicagom. Rođen je bukvalno na obali rijeke Mississippi, ali se u ranom djetinjstvu sa porodicom seli u Chicago. Već sa deset godina počinje njegov interes za svijet muzike. Od kutije cigara pravi prvu frulu na kojoj je svirao tradicionale. U ovom periodu svog života (oko 17 godina) Broonzy je pokazao interesovanje da postane božji čovjek, ali ga je jedna simpatična epizoda odvela na potpuno drugi put. Vlasnik jednog kluba mu je ponudio 50$ i novu violinu, ako bi ovaj zauzvrat pjevao u njegovom klubu četiri noći. Iako je Broonzy odbio ovu ponudu, morao se prihvatiti posla, jer je njegova žena krijući uzela novac i ugovorila svirku. Život ga je opet odveo na čudan put – na front. Pošto je dvije godine proveo boreći se pod američkom zastavom po poljima Evrope, vraća se u Chicago, gdje po prvi put uzima u ruke gitaru i započinje svoju muzičku karijeru. Broonzy počinje da snima sredinom 20tih, da bi već početkom sledeće dekade bio glavna figura čikaške bluz scene na kojoj je nastupao zajedno sa Tampa Redom i John Lee „Sonny Boy” Williamsom. Njegovi prvi snimci su bili “Big Bill’s Blues” i “House Rent Stomp” usnimljeni i izdati 1927. godine. Neki od njegovih prvih snimaka su objavljeni i pod imenima Big Bill Bromsley (usled štamparske greške), ali i Big Bill Johnson. Tokom gotovo cijelog svog života morao je da radi kao kuvar, pomoćni radnik, nosač, kako bi uspio da izdržava svoju porodicu. Bio je svestran, pa je mogao da svira i starijim – vodvilj stilom i onim čikaškim, koji se u to vrijeme još uvijek razvijao. Kada je povratak bluzu poslije II svjetskog rata označio Broonyzev starinski stil kao stvar prošlosti, on se okrenuo vodama folk bluza, pa je tako postao jedan od prvih koji su radili turneje većinom po Evropi, ali i Africi, Južnoj Americi i Pacifičkoj regiji stvarajući tako nove sledbenike. Njegova najbolja rana djela mogu se naći na The Young Big Bill Broonzy koji je snimio za Shanachie Records, a uz pomoć belgijskog pisca Yannick Bruynoghea je napisao autobiografiju pod nazivom „Big Bill Blues”. Iza njega je ostalo oko 350 kompozicija.
Blind Lemon Jefferson (1897 – 1929)
Bez sumnje on je osnivač Texas bluza, jedan od najkomercijalnijih bluzera ranih 20tih i jedna od najvećih inspiracija mlađim bluzerima poput Lightnin Hopkinsa i T-Bone Walkera. Iako je rođen slijep, Jefferson je uspio da nauči da svira gitaru toliko dobro da je od toga uspijevao da izdržava ženu i sina. Često je svirao sa Ledbellyem i sa njim ili sam nastupao je po delti Mississippia, u Memphisu i Chicagu. Tokom jednog od svojih gostovanja u Dallasu, gdje je bio omiljena bluz atrakcija, Blind Lemon Jefferson je upoznao Aaron Thibeaux Walkera, kasnije poznatijeg po imenu T-Bone Walker, kome će davati prve časove gitare koje mu je ovaj nadoknađivao tako što mu je nerijetko bio vodič. Iako je njegova studijska karijera bila veoma kratka (trajala svega tri godine, od 1926 – 29.) on je uspio da snimi preko 100 pjesama, uključujući klasike poput “Matchbox Blues,” “Black Snake Moan” i “See That My Grave Is Kept Clean”. Kao kuriozitet je ostalo to da su prve snimljene pjesme Blind Lemon Jeffersona bile gospel, a ne bluz “I Want to be like Jesus in my Heart” i “All I Want is that Pure Religion”, a izdao ih je pod pseudonimom Deacon L. J. Bates. Prvi snimci koji nose njegovo vlastito ime su “Booster Blues” i “Dry Southern Blues” snimljeni 1926. godine. Blind Lemon Jefferson je umro 1929. godine u Chicagu. Detalji njegove smrti još uvijek su obavijeni misterijom. Jedna priča kaže da ga je ljubomorni muž otrovao, dok je vjerovatnija verzija da je umro od srčanog udara, dok je dezorijentisan lutao okolinom Chicaga tokom snježne oluje. Treća verzija kaže da je Jefferson u toj oluji promrzao do smrti. Po knjizi “Tolbert’s Texas”, Jefferson je opljačkan i ubijen. Povratak njegovog tijela u Texas je platio Paramount Records, a njegov grob je bio zadugo neobilježen. Do danas je ostao popularan zbog svojih jednostavnih kantri bluz numera, a među onima koji su ga obrađivali su i Bob Dylan, Peter Case i John Hammond Jr. Njegovi najbolji rani radovi su skupljeni na cd-u “King of the Country Blues”.
www.mulj.net