U opštim mjerilima vrijednosti ne postoje kategorije koje se mogu nazvati prihvaćenim posebnostima, već se pojedinačno svodi na izuzetak, odbacuje se i kao takvo ne nalazi mjesta u užoj vrijednosnoj disperziji. Univerzalistička kultura, kao antropološki i kretivni namet npr. nije nikada uspjela da potre ličnosnost i emotivni interes onih grupa koje su svoj dodir sa transcedentnim objašnjavale stvarnošću, a stvarnost je uvijek različita – ili barem drugačija. Evidentno je i to da su uvijek na rubovima univerzalizma postojali i oni koji su svoj kreativni vid ublažavali pod pritiskom eksternih kriterijuma dobijajući sterilisano mjesto „pod” ili „sub” kulture koje ih je „čuvalo” od sopstvene izuzetnosti. U svom najvišem stadijumu sveopšta, atomizovana ličnost odbacuje bilo kakvu alternativu, nedostajuću kritiku i pokrete „od sebe”. Put otpora tome je dvojak: revolutivan i postupan, ali postupan po smislu a ne po vremenu. Put mnoštva individualnih revolucija koje zajedno prave „big bang” kreativni otklon od svudaprisutnog kriterijuma. Tada nastaje prevrat, ruši se „jedan” i nastaju „mnogi” – nestaje mnoštvo a postaje jedno, ali „različito jedno”. Simbol revolucije je kreacija zato što ona ne ruši nego stvara novi kvalitet koji svojim osobenostima potire stari poredak isto onako kao što gumica prošavši preko lista već ispisane hartije ostavlja sopstveni trag, brišući ga za novi sadržaj – za novu ideju.
Osobenost istinske revolucije je i ta da ona traži saveznike samo u osnovnim postulatima, (pretočenim npr. u parole ili himne) dok se izbjegava unifikacija ličnih razloga. Ovi razlozi su predmet nastanka i postojanja pokreta i zbog toga ne možemo govoriti npr. o Punk kulturi već o Punk-u kao pokretu, pokretu koji osim opšte vrijednosti traži i još nešto više – inspirisano drugim postojanjem. Nadalje, ne može se govoriti o muzičkoj (r)evoluciji već o muzici kao njenom sredstvu. Ona je ta koja borbu definiše i zvučno i misaono jer se različitim porukama produbljuje osnovna himnična misao i time dobijaju novi aspekti protivljenja. Ono što je protivno najčešće je apsolutno definisano mada postoje i relativizacije ovog pojma (primjer bendova koji svoju nazovi buntovnost nalaze u oličenju arhibuntovnika tj. satane usmjerenu protiv svega i svačega, prije svega kao sredstvo ličnog imidža bez ikakve upotrebne vrijednosti.) koje su posledica zamagljivanja početne ideje ili opšteg zasićenja. To je kraj revolucije i početak naredne.
Zapažanja politikološke nauke idu u istom smjeru, pa se stoga u slučajevima zloupotrebe muzike period do zasićenja produžava ili se isti maksimalno iskorišćava.
Prvi slučaj bio je karakterističan za period bivše SFRJ u kojoj su apsolutno svi poznati bendovi i kantautori u programiranom periodu pjevali pjesme o NOB-u, Maršalu Titu itd. i kasnije postajali priznati autori kao što su: Generacija pet, YU grupa, Teška Industrija, Jadranka Stojaković, Zdravko Čolić, Davorin Popović, Dado Topić i dr. Nesumnjivo da su i oni imali kreativnog dara ali njihov uspjeh bi van titoističke preferencije bio mnogo manji, bar na nivou većine punk i alternativnih stvaralaca koji nijesu imali pristupa tehnici i medijima.
Druga situacija u kojoj je nemoguće produžiti period do zasićenja, već ga maksimalno iskoristiti je upravo sada aktuelna u Crnoj Gori. Na muzičkom „poprištu” je čitava plejada lošeg PLAY-a koja je pokušala da napravi karijeru na račun crnogorske nezavisnosti i udvaračine političkom establišmentu. Samo mi, obični crnogorski muzički konzumenti, mogli smo da istrpimo hiljade sati uz programirane crnogorske „sastave i autore” koji se par godina nijesu micali sa medija, tako da su to mnogi smatrali predznakom apokalipse! Serijska proizvodnja sa područja Nikšića, Podgorice, Kotora i drugih gradova, srećom nije dotakla bendove tipa DST i Autogeni trening i manjeg broja drugih bendova koji su odani svojoj ličnoj revoluciji i njenim budućim dometima.
Sve govori da će i u narednom periodu muzika biti značajan socijalno-politički akter. Tim prije što je nova revolucija već počela, postupnost smisla već zadire u mnoga pitanja a odgovori su zna se – u ličnom i kreativnom buntu.
Doc. dr Saša Zejak